Onderzoekers van het Erasmus MC hebben onderzocht of de gezondheidsverschillen tussen mensen met een verschillend sociaaleconomische status (SES), ook zichtbaar zijn bij mensen met ernstige heup- of knieartrose, na een operatie. Hun onderzoek toont aan dat patiënten met een lagere SES zowel voor als na de operatie een slechtere gezondheid ervaren dan patiënten met een hogere SES. 

De Invloed van Sociaaleconomische Status op Gezondheid 
Met elk stapje hoger op de maatschappelijke ladder wordt de kans op goede gezondheid groter. Hoe hoog iemand op de maatschappelijke ladder staat wordt ook wel de sociaaleconomische status (SES) genoemd. SES wordt meestal gemeten aan de hand van het opleidingsniveau of inkomen van mensen. Uit verschillende studies blijkt dat mensen met een laag inkomen/opleidingsniveau (lage SES), vaker gezondheidsproblemen ervaren en een kortere (gezonde) levensverwachting hebben.  

Kunnen we met onderzoek gezondheidsverschillen verkleinen? 
Het is belangrijk om onderzoek te doen naar de gezondheidsverschillen tussen mensen met verschillende SES, ook als het gaat om artrose. Een veelvoorkomende operatie voor mensen met ernstige heup- of knieartrose is het vervangen van de heup of de knie. Onderzoekers van het Erasmus MC onderzochten of er gezondheidsverschillen zijn bij mensen met ernstige heup- of knieartrose na de operatie. Als er zo’n verschil blijkt te zijn, dan kunnen we met dit soort onderzoek proberen om deze gezondheidsverschillen te verkleinen. 

Het onderzoek 
De onderzoekers gebruikten gegevens van 44.732 patiënten met een kunstheup en 30.756 patiënten met een kunstknie tussen 2014 en 2020 uit het Landelijke Registratie Orthopedische Interventies (LROI). De patiënten hadden voorafgaand aan de operatie en 12 maanden na de operatie vragenlijsten ingevuld met vragen over bewegen, zelfverzorging, dagelijkse activiteiten, pijn of ongemak en angst.  

Beschrijving van de bevolking 
Om naast de vragenlijsten te kijken hoe hoog de SES van iedere patiënt is, werd gekeken naar de woonplaats of woonwijk van de patiënt. Het Sociaal en Cultureel Planbureau heeft namelijk voor elke postcode van een woonadres berekend wat de SES-score is. De score geeft weer hoe de gemeente, wijk of buurt scoort ten opzichte van andere gemeenten, wijken of buurten. Dit blijft wel een schatting, want het kan zijn dat iemand met bijvoorbeeld een hoog inkomen en hoog opleidingsniveau in een wijk woont waar de meeste mensen juist een laag inkomen of opleidingsniveau hebben (en dus een lage SES). Toch geeft het over het algemeen nog steeds een goede indicatie van de sociaaleconomische status van een patiënt. Aan de hand van deze gegevens onderzochten de onderzoekers of er een verband was tussen de SES-score en de uitkomsten van de vragenlijst.  

Uitkomst 
Uit de vragenlijsten bleek dat patiënten met een kunstheup en kunstknie en een lage SES zowel voor de operatie als na de operatie een slechtere gezondheid ervoeren dan patiënten met een hoge SES.   Patiënten met een lage SES scoorden nog steeds slechter op de onderwerpen uit de vragenlijst zoals hoe goed je kunt bewegen, pijn, angst, dagelijkse activiteiten en kwaliteit van leven.  

Conclusie  
Ondanks het feit dat de operatie op dezelfde manier wordt gedaan, zijn er na de operatie grote verschillen in gezondheid tussen mensen met een hoge- en lage SES. Patiënten met een lage SES  die een heup- of knievervanging hebben ondergaan voor artrose, hebben zowel voor als na de operatie een slechtere gezondheid in vergelijking met patiënten met een hoge SES. Waarom deze gezondheidsverschillen er zijn, is niet onderzocht. Onderzoekers opperen verschillende mogelijkheden zoals dat mensen met een lage SES-score het zoeken van hulp uitstellen en chronische pijn meer accepteren. Ook kan een te hoog eigen risico in Nederland een toegangsbarrière zijn voor chirurgische ingrepen. Het is belangrijk om in vervolgonderzoek aandacht te besteden aan de oorzaak van deze verschillen.